محمد بن عمر بحرقبَحْرَقْ، جمال الدین محمدبن عمربن مبارک بن عبداللّه بن علی حِمْیَری حَضْرمی شافعی، عالم و صوفی عربستان جنوبی است. ۱ - مشخصاتدر ۸۶۹ در سَیْوون به دنیا آمد. پس از تحصیل در عدن و زَبِید، چندی قاضی شِحْر شد و سپس در عدن اقامت گزید و توجه و عنایت حاکم آن، امیر مَرجان را به خود جلب کرد. پس از مرگِ امیرمرجان در ۹۲۷، به هند رفت و در آن‌جا از حمایت مظفرشاه سلطان گجرات برخوردار شد. اما پس از اندک مدتی ناچار به ترک دربار شد و در ۹۳۰ در احمدآباد هند، شاید به سبب مسمومیت، درگذشت. [۱]
عبدالله بن محمد سقّاف، تاریخ الشعراء الحضرمیین، ج ۱، ص ۱۲۱ به بعد.
[۲]
عبدالقادربن شیخ عیدروس، النُّورالسافر عن اخبارالقرن العاشر، ص ۱۴۳-۱۵۱.
۲ - آثارتألیفات بسیار متعدد او هم شامل موضوعات دینی و هم غیردینی است. آثار وی که به نظر می‌آید ابتکاری باشند، عبارت‌اند از: مَوَاهِب القدّوس فی مَناقب ابن العَیْدَروس حلیة البَنَات والبَنِین فی ما یحتاج الیه من امرالدین؛ عِقْدالدُرَرِ فی الایمان بالقضاءِ والقدر؛ العِقْد الثَّمین فی اِبطال القول بالتقبیح والتحسین؛ التَّبصرة الاحَمدیّة فی السیرة النبویّة؛ ترتیب السّلوک الی ملک الملوک؛ قصیدة العُرْوة الوثیقة (الوُثْقی)، با شرح الحدیقة الانیقة. تلخیصها: الاسرارالنبویة، ملخّص الاذْکار النَوَویة، یعنی حِلیة الابرار؛ ذَخیرة الاِخْوان، ملخّص کتاب الاستغناء بالقرآن (؟)؛ مُتْعَة الاسماع، ملخّص الاِمتاع فی اَحکام السَّماع، تألیف اَدْفُوی؛ کتاب الاوائلِ عسکری؛ المَقاصد الحَسَنَة سخاوی ؛ الترغیب و الترهیب مُنْذری. شروح: العقیدة الشافعیّة، شرح قصیدة مشهور یافعی؛ تحفة الاحباب و طرفة الاصحاب، شرح مُلْحَة الاِعراب حریری؛ نشرالعَلَم فی شرح لامیَّة العجم . [۳]
یوسف الیان سرکیس، ج ۱، ستون ۵۳۳، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
؛ شرح لامیَّة الافعال ابن مالک [۴]
یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، ج ۱، ستون ۵۳۲ـ۵۳۳، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
رسالات کوچکتری نیز در ریاضیات و نجوم و طب دارد. نمونه‌هایی از اشعارش را عیدروس و سَقّاف آورده اند. [۵]
عبدالله بن محمد سقّاف، تاریخ الشعراء الحضرمیین، ج ۱، ص ۱۲۱ به بعد.
[۶]
عبدالقادربن شیخ عیدروس، النُّورالسافر عن اخبارالقرن العاشر، ص ۱۴۳-۱۵۱.
۳ - فهرست منابع(۱) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸. (۲) عبدالله بن محمد سقّاف، تاریخ الشعراء الحضرمیین. (۳) عبدالقادربن شیخ عیدروس، النُّورالسافر عن اخبارالقرن العاشر. ۴ - پانویس
۵ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَحْرَقْ»، شماره۵۷۸. |